Van 17 tot en met 22 juli 2011 mocht ik deelnemen aan de Social Innovation Safari van Kennisland te Amsterdam. Kennisland heeft als missie om Nederland slimmer te maken, de Social Innovation Safari is een prachtig voorbeeld hoe dat slimmer maken kan werken.
Je kunt complexe maatschappelijke vraagstukken niet zo maar van achter het bureau oplossen, daar heb je een groep of netwerk van mensen voor nodig. De Social Safari brengt 30 personen (Tigers) uit diverse landen met de meest uiteenlopende kennis en ervaring bij elkaar en laat hen in 1 week met realistische oplossingen komen. Bijzonder is dat de methodiek ook een stuk “rapid prototyping” bevat. In 24 uur moeten de ideeen en voorstellen van de groep ook getest worden in de werkelijkheid.
We hebben in groepen gewerkt voor vijf opdrachtgevers: het Stedelijk Museum, de gemeente Amsterdam, Stichting Doen, ABC Onderwijs Adviseurs en Netwerk Democratie. Iedere opdrachtgever had een specifieke vraag voor de Social Safari. Bijvoorbeeld de vraag van de gemeente over de overlast en onveiligheid op het Leidseplein en het Rembrandplein, vooral ’s nachts. Vanuit het idee dat een goed functionerend plein altijd een samenspel is tussen ontwerp, beheer en programma, heeft de groep als oplossing ingezet op het positief beinvloeden van de gebruikers van de pleinen.
Hiervoor is het Talking Square ontwikkeld, een programma en social media tool (@talkingsquare) om bezoekers bewust te maken van hun gedrag en door slimme activiteiten (twister, sit-in, hang je hart aan het plein) hun aandacht te vast te houden. Op de website van Betul Ellialtioğlu Seçkin vind je een korte impressie van de nachtelijke prototyping op het Rembrandplein.
Het Stedelijk Museum moet de concurrentie aan met het Rijksmuseum en het Van Gogh. Lastig, temeer omdat het al 7 jaar gesloten is. De opgave is ondermeer hoe er meer internationale bezoekers geinteresseerd kunnen worden. De Safari groep stelt voor om een “cultural hub” te maken, en test met de hulp van de jongeren van Blikopener hoe toeristen reageren op de prachtige collectie Contemporary Art and Design. En laat de Braziliaanse Safari Tiger Laila Bergamasco straatonderzoek doen over de internationale bekendheid van het Steddilik (een briljante video).
Mijn Safari groep heeft zich verdiept in het basisonderwijs, op verzoek van ABC Onderwijsadviseurs. ABC is een voormalige gemeentelijke instelling die vijf jaar geleden zelfstandig geworden is en vanaf september dit jaar geen subsidie meer krijgt. ABC ondersteunt leraren van het basisonderwijs en heeft diverse expertise in huis om kinderen die extra zorg nodig hebben te helpen. Er werken nu ongeveer 150 mensen.
De vraag die ABC ons stelde heeft te maken met de nieuwe wet op Passend Onderwijs, die als uitgangspunt neemt dat ieder kind, ongeacht zijn of haar aanvullende zorgvraag, in het normale primaire onderwijs terecht moet kunnen. Ofwel, Passend Onderwijs gaat het aantal kinderen dat naar het speciaal basisonderwijs gaat verminderen. Dat vraagt wel een extra inzet van de leraren, zo denkt ABC, en vraagt ons: hoe krijgen we het Passend Onderwijs in de hoofden en harten van de leraren? Natuurlijk heeft het met houding, competenties en vaardigheden van de leerkrachten te maken, en dat is iets waar ABC hen in kan trainen en ondersteunen.
We hebben eerst uitgebreid gesproken met het veld: met de directeur van OBS Ru Pare in Slotervaart, met leraren uit zowel regulier als speciaal basisonderwijs, en daarna met ABC zelf. Ook hebben we gespeurd naar feiten en cijfers, want waarom zouden leraren deze afwerende opstelling uberhaupt hebben? De professionals die wij gesproken hebben, staan welwillend tegenover het gedachtegoed van Passend Onderwijs of zijn er zelf al mee bezig. Maar ook werd ons duidelijk, dat het speelveld voor ABC enorm is veranderd. De afgelopen 5 jaar is de organisatie al getransformeerd tot marktpartij. Nu gaat het erom om de specifieke kwaliteiten en kracht van ABC en zijn grote netwerk in Amsterdam nog meer te gebruiken. Wat betreft Passend Onderwijs kunnen onze oplossingrichtingen hierbij helpen. Het zijn er drie.
1. Make Friends – ABC bedient de leraren via de basisscholen, maar heeft nog geen netwerk van leerkrachten georganiseerd. Sterker nog, er is nog nauwelijks sprake van een netwerk van leraren, waar kennis en ervaringen worden uitgewisseld. Onze eerste oplossing is om als gastheer van een dergelijk netwerk op te treden, zodat de leraren een stem krijgen en er wederzijds geleerd kan worden. ABC kan zo’n netwerk ook goed gebruiken om hun bestaande diensten en producten (vooral op operationeel niveau) makkelijker aan te bieden. Maar het belangrijkste is dat er zo ook een gezamenlijk gedragen visie op Passend Onderwijs gemaakt kan worden.
Om er achter te komen of er ook behoefte bij de leraren bestond om een leerkrachtnetwerk op te zetten, hebben we op woensdag dit onderdeel getest. Onze prototyping bestond uit een lang (drie uur) en diepgaand gesprek met leraren en experts, in aanwezigheid van ABC.
2. Start Playing – Op dit moment werkt ABC maar mondjesmaat en incidenteel aan product/dienst ontwikkeling. Door het samenbrengen van diverse netwerken van betrokken professionals, ouders en kinderen kan de toekomst van Passend Onderwijs en de gevolgen ervan op korte en middellange termijn verkend worden, en kunnen ontbrekende diensten en producten in een lab achtige setting ontwikkelend worden. ABC richt zich hier meer op tactisch en strategisch niveau: waar gaan we heen, wat is daar voor nodig, en wie levert wat? Zo’n Playground of Lab is geen eigendom van ABC, maar zij kunnen het wel mogelijk maken en gebruiken.
3. Start Your Own School – de meest overtuigende manier om de buitenwereld en de klanten te laten zien dat ABC echt werk maakt van Passend Onderwijs, is door het zelf ook te gaan doen. Ons derde voorstel is om naast ABC Onderwijsadviseurs een eigen A-Z basisschool op te zetten, bedoeld voor Amsterdamse kinderen (als iedere andere school) en voor de leraren van basisscholen. Deze leraren kunnen in de dagelijkse praktijk hun competenties en vaardigheden verder versterken en worden ondersteund met coaching door ABC. Het is alleen geen “droogzwemmen”, de kinderen van de A-Z school moeten ook goede leerresulaten halen, want er wordt niet geexperimenteerd met hun toekomst!
De A-Z school omarmt diversiteit en “inclusion” en staat pal voor Passend Onderwijs, de kinderen en de leerkrachten. ABC zelf kan de eerste 2 voorstellen goed aan. Voor de A-Z school is het nog te vroeg. Hoewel – er zal toch maar een school beschikbaar komen, de komende vijf jaar. De presentatie van de ABC case vind je hier.
PS. En terwijl ik deze blog schrijf, waarom moet ik toch steeds denken aan de wijkmanagers, het LPB – Platform voor Wijkgericht Werken, de recent gestarte samenwerking van de Buurtleerplaats Eindhoven van Fontys Hogeschool, gemeente en het Woonbedrijf? Aan de overeenkomst tussen de CITO-scores en de Leefbaarheid- en Veiligheidresultaten? Aan een levenlang leren en sociale stijging? Aan het managen van de klas en van de wijk? Daar zit iets, ik weet het zeker.