In Dessau wordt de krimp zichtbaar in de toename van de openbare ruimte: de stad mikt op het vergroten van de groene zones, parken en corridoren in de stad, zozeer zelfs dat er sprake is (of gaat zijn) van city islands. Dat vraagt een enorme inspanning om structuur aan te brengen in al dat groen. Geld voor stedelijk beheer is er niet, wat betekent dat Dessau grote groenstructuren meer extensief gaat onderhouden. Er worden veel experimenten gedaan, bijvoorbeeld hoe een weg opheffen en terug geven aan de natuur.
Op een aantal plekken is de structuur van de Dessau claims te zien. Inwoners en verenigingen kunnen een vierkant stuk openbare ruimte claimen voor een specifieke activiteit of inrichting. Van medicinale kruidentuin tot rotskunstwerk. Of multiculturele tuin. Als het maar wel binnen de vierkante afbakening blijft. De claims die we gezien hebben tijdens ons bezoek zijn voor een groot deel vooral erg… stil. Waar is iedereen?
Alexander Hempel is resoluut in zijn antwoord, als we vragen naar de continuiteit en robuustheid van zijn bewonersinitiatief. Wat gebeurt er met het beheer, de inrichting en de activiteiten in de binnentuin als je uit Halle Glaucha vertrekt? Maar ik ga helemaal niet weg, antwoordde hij, dit is een prima plek om te wonen en te blijven. Alexander Hempel is een idealist en een voorvechter van initiatieven van en voor de bewoners.
Glaucha is een apart stukje Altstad, net aan de andere kant van de snelweg, dat van bovenaf een beetje op Parijs lijkt. Fraaie 4 en 5 etage hoge huizen, met hun aangezicht naar de straat en rondom een binnenterrein. Soms met verrassende architectuur en in heel veel gevallen met zoek geraakte eigenaren. Dat is dan ook een van de grote problemen van Glaucha: er staan heel veel huizen van particulieren leeg en gemeente en omwonenden hebben geen idee wie nu precies de huiseigenaren zijn. Aangezien ieder huis 4 tot 6 woningen telt en de huurders of woningeigenaren sterk afhankelijk zijn van de huiseigenaar voor renovatie en onderhoud van de panden, wordt een meer structurele aanpak erg lastig.
Dat is ook een van de bijzondere elementen van een krimpgebied in Sachsen-Anhalt, je raakt bewoners kwijt en de eigenaren van de huizen blijken niet in de regio zelf te wonen. Maar het lukt toch nog om voor een aantal huizen iets meer te doen dan te accepteren dat er alleen een steiger voor de gevel wordt geplaatst, mede door de enthousiaste inzet van Alexander Hempel en de ondersteuning van de gemeente Halle. Maar vertrek uit de krimpende stad Halle ligt altijd op de loer.
Volgens Sonja Beeck, projectcoordinator van het IBA, is investeren in krimpgebieden in Sachsen-Anhalt vooral investeren in mensen. Je kunt het sociale cohesie, identiteit of trots op de stad noemen. Het gaat alleen werken als de inwoners zelf aan de slag gaan. Ik geloof dat ook. Denk meteen dat mensen die aan de slag gaan een stapje op de sociale stijgingsladders maken. Dat is goed. Ook voor hen kunnen activering en eigen initatieven de opmaat zijn om verder te komen. Sonja Beeck hoopt dat die opmaat nog niet betekent dat de inwoners ook het gebied uit stijgen. Maar dat weet ik nog zo net niet.